Feti Yıldız ve Hayati Yazıcı Hangi Açıklamalarda Bulundu?

AK Parti Genel Başkan Yardımcısı Hayati Yazıcı ve MHP Genel Başkan Yardımcısı Feti Yıldız’ın TBMM’de düzenledikleri ortak basın toplantısında erken seçim tartışmalarını da bir anlamda noktalayan Milletvekili Seçimi Kanunu ve Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair 15 maddelik Kanun Teklifi açıklandı.

AK Partili Yazıcı ve MHP’li Feti Yıldız, Meclis’te yaptıkları açıklamada teklifin detaylarını aktardı.

İttifak oylarının nasıl dağıtılacağına dair soruları Yazıcı yanıtladı: 

“Mevcut durumda ittifak barajı geçince oylar ittifak içinde toplanıyor ve ittifak ayrı kategori haline geliyor. Partilerin oy oranına göre dağılımı hesabıyla kendi içinde hesaplanıyor. Burada biz bunu ayrıştırdık, her partinin D'Hondt uygulamasında görünür olmasını sağladık. Aldıkları oy ittifak içinde belirlenecek sonra partinin oy miktarı genel D'Hondt sırasında işlenecek” yanıtını verdi. Yıldız ise şu açıklamada bulundu: “Türkiye Genel Barajı'nı ittifakla geçecek ancak vekil çıkarması kendi oyuna bağlı, artık oyla vekil çıkaramayacak.“

Cumhurbaşkanlığı düzenlemesi ile ilgili tartışmalara ilişkin ise Hayati Yazıcı şu detayları aktardı:
 

“Cumhurbaşkanı ile ilgili bir yasaklama, sınırlama söz konusu değil, dolayısıyla bizim de çalışmamızın konusu değil. Biz bir uyum düzenlemesi yaptık sistemle ilgili, kanunda yer alıyordu Başbakan onu çıkarttık. Biz burada uyum düzenlemesi yapıyoruz. Başbakan mevzuatta olmadığı halde kanunda yer alıyor, bu düzenlemeyi yapıyoruz.”

Erken seçim olup olmayacağı ile ilgili sorulara ise Fethi Yıldız yanıt verdi:

“Bu kanun 1 yıl içinde uygulanmaz, bu da erken seçim tartışmalarına son vermiştir.”
 

Teklif neler getiriyor?

Ülke seçim barajının yüzde 10’dan yüzde 7’ye düşürüldüğü teklifte, ittifakı oluşturan partilerin çıkaracağı milletvekili sayısı, seçim bölgesinde ittifak içinde elde ettiği oy sayısı esas alınarak, D'Hondt uygulamasıyla belirlenecek. Bu düzenlemeyle ittifakı oluşturan partilerin tek başına aldıkları oyların ortaya çıkması amaçlanıyor. 

Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemine uyum için düzenlemelerin de yer aldığı teklifte, Seçim Kanunu'ndaki ‘Başbakan’ ibareleri kanundan çıkarılıyor. 

Teklifin gerekçesinde yönetimde istikrar temsilde adalet vurgusu öne çıkarılıyor.

Teklifin genel gerekçesinde, "Bu kanun teklifi değişikliği ile ülkemizin yükselmiş olan demokrasi çıtasının ve standardının daha da yükselmesi, demokratik ülkeler arasında yerinin daha da sağlamlaşması, Cumhurbaşkanlığı Yönetim Sistemi ile ulaşılan yönetimde istikrarın temsilde adalet ile güçlendirilmesi amaçlanmaktadır" deniliyor. 

• Seçimlerde yüzde 10 olarak uygulanan ülke seçim barajı yüzde 7'ye indiriliyor.
• İttifakın aldığı oy toplamı ülke barajını geçtiği takdirde, seçim çevrelerinde milletvekili hesabı ve dağılımı, ittifak içinde yer alan her bir partinin o seçim çevresinde almış olduğu oy sayısı dikkate alınarak yapılacak.
• İttifakı oluşturan siyasi partilerin her birinin çıkaracağı milletvekili sayısı, her seçim bölgesinde ittifak içinde elde ettiği oy sayısı esas alınarak genel D'Hondt uygulamasıyla belirlenecek.
• Seçime katılma yeterliliği elde eden parti, ‘Siyasi Partiler Kanunu'nda öngörülen ve parti tüzüğünde belirtilen süreler içerisinde ilçe, il ve büyük kongrelerini üst üste iki defadan fazla ihmal etmemiş olma koşuluyla seçime katılma hakkını muhafaza edecek. Mecliste grup kurmuş olmak, seçime katılabilmenin yeter şartından biri olmayacak.
• Yeni düzenlemeyle en kıdemli üç hâkim arasında kura yapılacak. İl Seçim Kurulu Başkanı bu kura sonucu belirlenecek.
• İlçede görev yapan ve birinci sınıfa ayrılmış hakimler arasından, merkez ilçelerde ise il seçim kurulu başkan ve üyelere ilişkin kura çekiminden sonra kalan listeden olacak şekilde il merkezinde görev yapan ve birinci sınıfa ayrılmış hakimler arasından ilk derece adli yargı adalet komisyonunca yapılan kura çekimiyle belirlenen hakim üye, ilçe seçim kuruluna başkanlık edecek.
• Sandık kuruluna üye bildirme hakkı olan bir parti; oluru olmadan başka bir parti üyesini sandık kurulu üyesi olarak gösteremeyecek.
• Mahalli İdareler ile Mahalle Muhtarlıkları ve İhtiyar Heyetleri Seçimi Hakkında Kanun uyarınca yapılacak seçimlerde, yerleşim yeri adresine göre oluşturulan bir yıl önceki seçmen kütüğü üzerinden güncelleme işlemleri yapılacak.
• Adresi kapanmış olması sebebiyle adres kayıt sisteminde gözükmeyenler, en son seçmen olduğu adrese göre seçmen listelerine kaydedilecek.

D’Hondt Uygulaması Nedir?

D’Hondt uygulaması, Ghent Üniversitesi medeni hukuk bölümünden akademisyen ve matematikçi Belçikalı Victor D’Hondt tarafından 1878’de tasarlanan nispi temsil sistemi olarak adlandırılabilir ve artık oyların, kendi içinde değerlendirilmesine olanak sağlar.

Partilerin oy sayıları o seçim çevresindeki toplam sandalye sayısına ulaşıncaya dek bölünür (önce bire, sonra ikiye, sonra üçe…). Elde edilen sayılar parti ayrımı olmaksızın büyükten küçüğe sıralanır ve seçim çevresinden seçilecek üye sayısı kadar sayı üzerinden siyasi partilere veya bağımsız adaylara sandalyeler dağıtılır. Sistem bu sayede yüksek oy alan partilere daha fazla vekil çıkarma imkânı verirken, küçük partilerin vekil çıkarmasının da önüne geçiyor.