TBMM KHK çıkarma yetkisini hangi şartlarda Bakanlar Kuruluna verir? Olağan Dönem Kanun Hükmünde Kararnamesi (KHK) nedir?
8 Mayıs 2018, Salı günü “Türkiye Cumhuriyeti Anayasasında Yapılan Değişikliklere Uyum Sağlanması Amacıyla Çeşitli Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde (KHK) Değişiklik Yapılması Konusunda Yetki Kanunu Tasarısı” TBMM Başkanlığına sunuldu. Bugün Plan ve Bütçe Komisyonunda kabul edilen tasarının, Genel Kurulda da bugün görüşülmesi ön görülüyor. Kısaca “yetki kanunu” olarak ifade edilen bu kanun tasarısı ile Bakanlar kurulu kanun hükmünde kararname (KHK) çıkarabilmek için bu yetkiyi TBMM’den talep etmekte. Meclisin kanun hükmünde kararname çıkarmak için Bakanlar kuruluna yetki vermesi Anayasa’nın 91. Maddesi ile düzenlenmiştir:
"Türkiye Büyük Millet Meclisi, Bakanlar Kuruluna kanun hükmünde kararname çıkarma yetkisi verebilir. Ancak sıkıyönetim ve olağanüstü haller saklı kalmak üzere, Anayasanın ikinci kısmının birinci ve ikinci bölümlerinde yer alan temel haklar, kişi hakları ve ödevleri ile dördüncü bölümünde yer alan siyasi haklar ve ödevler kanun hükmünde kararnamelerle düzenlenemez."
Anayasa’ya göre, Bakanlar Kurulunun KHK çıkarabilmesi için TBMM tarafından çıkarılan bir “yetki kanunu” ile yetkilendirilmesi gerekir. Böyle bir yetkilendirme olmadan, Bakanlar Kurulunun kendiliğinden KHK çıkarması mümkün değildir.
Salı günü TBMM’ye sunulan yetki kanunu tasarısı ile 24 Haziran seçimlerinden sonra uygulanmaya başlanacak Anayasa değişikliğinin getirdiği kanuni düzenlemelerin bir an önce yapılmasının önemi işaret edilmekte, sınırlı süre nedeniyle de bu değişikliklerin KHK yoluyla yapılmasının zaruri olduğu gerekçelendirilmektedir.
Bakanlar Kurulu, TBMM’den hangi konularda düzenleme yapmak için yetki istemektedir?
Yetki kanunu tasarısıyla, yürürlükteki kanun ve KHK'lerde yer alan ve yeni hükümet sisteminde olmayacak tüzük, Bakanlar Kurulu, Başbakan, Başbakanlık, kanun tasarısı gibi bazı ibareler, bu ibarelerin ilgili kanun ve KHK'lerden çıkarılabilmesi ve Cumhurbaşkanlığı hükümet sisteminin gerektirdiği düzenlemelerin yapılabilmesi için, Bakanlar Kurulu KHK çıkarma yetkisini TBMM’den talep etmektedir. Bakanlar kurulu çıkaracağı KHK’lar ile kamu kurum ve kuruluşlarının kuruluş, teşkilat, görev ve yetkilerinin düzenlenmesi yoluna gidecektir. Ayrıca;
• Kanunlar ve KHK'lerde yer alan tüzük, Bakanlar Kurulu, İcra Vekilleri Heyeti, İcra Vekilleri Heyeti Kararı, Bakanlar Kurulu Kararı, Bakanlar Kurulu Yönetmeliği, Hükümet, Başbakan, Başvekil, Başbakanlık, Başvekalet, sıkıyönetim, nizamname, kanun tasarısı gibi bazı ibarelerin değiştirilmesi, yürürlükten kaldırılması veya bu çerçevede kanunlar ve KHK'lerde yer alan ilgili hükümlerin yeniden düzenlenmesi,
• Mevcut bağlı, ilgili ve ilişkili kuruluşların bağlılık ve ilgilerinin yeniden belirlenmesi,
• Uygulama imkanı kalmayan kanun ve KHK'lerin yürürlükten kaldırılması,
• Kanun ve KHK'lerde yer alan bakanlıkların, kamu kurum ve kuruluşlarının kurulması, kaldırılması, görevleri, yetkileri, personeli ve teşkilat yapısı ile merkez ve taşra teşkilatlarının kurulması, üst kademe kamu yöneticilerinin atanmaları ile görevlerine son verilmesine ilişkin usul ve esasların düzenlenmesinin sağlanması; Cumhurbaşkanının yürütme yetkisine ilişkin hususlara dair hükümlerin düzenlenmesi ile bu bent kapsamındaki ilgili hükümlerin değiştirilmesi veya yürürlükten kaldırılması,
Bakanlar kurulunun önümüzdeki günlerde çıkaracağı KHK’lar ile olacaktır.
Anayasa’nın 91. Maddesine göre, bu KHK’lar Resmi Gazete’de yayımlandığı gün yürürlüğe girer. Yayımlandıkları gün TBMM’ne sunulmayan KHK’lar bu tarihte, TBMM tarafından reddedilen KHK’lar ise bu kararın Resmî Gazetede yayımlandığı tarihte, yürürlükten kalkar. Değiştirilerek kabul edilen KHK’ların değiştirilmiş hükümleri, bu değişikliklerin Resmî Gazetede yayımlandığı gün yürürlüğe girer.
Daha önce buna benzer bir düzenleme 2011 yılında yapılmıştır. 6223 sayılı Yetki Kanunu ile Bakanlar Kuruluna verilen yetkiye dayanılarak 2011 yılında çıkarılan toplam (35) adet KHK ile hem kamu kurum ve kuruluşlarının teşkilatlanmasına hem de kamu personeline ilişkin oldukça önemli değişiklik ve düzenlemeler yapılmıştır. Yeni bakanlıklar kurulmuş, bazı bakanlıklar ise birleştirilerek teşkilat yapısı yeniden düzenlenmiştir, Bakanlara düzenleyici ve denetleyici kurumlar üzerinde denetim yetkisi tanınmıştır. Ayrıca kamu teşkilatı yapısını ve kamu personellerinin alım koşullarını değiştiren ve düzenleyen pek çok düzenlemede bu KHK’lar eliyle yapılmıştır.