6 PARTİNİN ORTAK MUTABAKATINDA TBMM NASIL GÜÇLENDİRİLİYOR?
CHP, İYİ Parti, Saadet Partisi, Demokrat Parti, Gelecek Partisi ve DEVA Partisinin üzerinde uzlaştığı "Güçlendirilmiş Parlamenter Sistem Mutabakat Metni" 6 siyasi partinin genel başkanlarının katıldığı bir törenle kamuoyuna açıklandı. Hülya Özmen Karabağlı, esasları mecliste.org için derledi.
“Yarının Türkiyesi” başlığıyla duyurulan mutabakat metninde, yasama ve denetim işlevlerinin anatomisi de ‘Meclise giden yolların demokratikleşmesi’ esasıyla 5 ana başlıkta belirlendi.
‘Baraj ve Seçim Sistemindeki Sorunlar’, ‘Siyasi Partilerin Özgürlük Alanlarının Daraltılması’, ‘Parti içi Demokrasi Kültürünün Yerleşmemesi’ başlıklarında toplanan sorunlar Güçlendirilmiş Parlamenter Sistemi’nde şu şekilde ele alınıyor:
Seçimlerde Temsilin Öne Çıkarılması
- Seçim barajının %3 oranına çekilmesi
- Yönetimde istikrarı sağlayacak farklı araçlar geliştirilmesi
- Meclisin çoğulcu bir yapıya kavuşturulması
- Nispi temsilin korunması
- Yurtdışı seçim çevresinin oluşturulması
Siyasi Partiler ve Seçim Mevzuatının Demokratik Açıdan Güçlendirilmesi
- Yasak ve yaptırımların Avrupa Konseyi standartlarına uygun şekilde düzenlenmesi
- Siyasetin finansmanının şeffaflık, denetlenebilirlik ve seçim harcamalarının saydamlığı ilkeleri çerçevesinde ayrıntılı biçimde düzenlenmesi
- En az %1 oy alan siyasi partilerin hazine yardımı alabilmesi
- Yeni bir Meclis İçtüzüğü hazırlanması
- Yasama çalışmalarının katılımcı, etkin ve şeffaf şekilde yürütülmesinin sağlanması
- İçtüzüğün değiştirilmesinde nitelikli çoğunluk şartının esas alınması
Meclis Yasama Mekanizmalarının Yeniden Düzenlenmesi
- Yasama çalışmalarının özgür ve serbestçe yerine getirilmesi
- Yasama sorumsuzluğunun kapsamının genişletilmesi
- Yasama dokunulmazlığının istisnalarının açıkça düzenlenmesi
- Torba kanun uygulamalarına son verilmesi
- Kanun yapım süreçlerinde Komisyonun etkinleştirilmesi
- Bakanlar Kuruluna sınırlı olarak KHK yetkisi verilmesi
- Süre, konu ve sınırlarının yetki kanununda belirlenmesi
- Temel hak ve özgürlüklerin KHK ile düzenlenememesi
- Meclis komisyonlarının teknik kapasitelerinin geliştirilerek işlevsel hale getirilmesi
- Sivil toplum ve meslek kuruluşlarının fikirlerinin alınması
- Kesin hesap komisyonunun kurulması. Kesin hesap kanun tasarılarının, kurulan bu komisyonda görüşülmesi. Komisyon başkanının ana muhalefet partisinden seçilmesi.
Cumhurbaşkanının Yasama Üzerindeki Etkisinin Düzenlenmesi
- Cumhurbaşkanının Kararname ve veto yetkisine son verilmesi
- Cumhurbaşkanının geri gönderme yetkisinin kabul edilmesi.
Meclis Denetim Mekanizmalarının Hesap Verebilirlik Yönünden Yeniden Düzenlenmesi
- Sözlü soru mekanizmasının belirli bir sürede cevap verilmesi zorunluluğu ile kabul edilmesi
- Yazılı soru önergelerine süresi içerisinde cevap verilmemesi halinde ilgili bakana yaptırım uygulanması
- Gensorunun kabul edilmesi, hükümet ile başbakan hakkında gensoru verilmesinin yapıcı/kurucu güvensizlik oyu şartına bağlanması
- Meclis soruşturması için gerekli yeter sayıların düşürülerek meclis soruşturmasının etkinleştirilmesi
- Kamu kurum ve kuruluşlarının Meclis tarafından etkili şekilde denetlenmesi
- Bütçe hakkının, Meclisin devredilemez bir yetki ve denetim aracı olarak düzenlenmesi